Το πείραμα του Ερατοσθένη για τον Υπολογισμό της Ακτίνας της Γης

Στο γυμνάσιο μας, οι μαθητές του προγράμματος «Ανακαλύπτοντας το Σύμπαν» και του τμήματος Β₃, με τη βοήθεια και καθοδήγηση των καθηγητών τους, κ.Τσακίρη Δ. και κ. Τεκέ Β., την Τρίτη 21/3/2023 πραγματοποίησαν το Πείραμα του Ερατοσθένη, ένα από τα καλύτερα πειράματα που μπορούν να πραγματοποιηθούν εκτός τάξης με την χρήση απλών πειραματικών μετρήσεων.
Ο Ερατοσθένης ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μέτρησε την ακτίνα της Γης, γι’ ‘αυτό και θεωρείται δημιουργός της μαθηματικής γεωγραφίας.

Ο Ερατοσθένης (Κυρήνη 276 π.Χ. – Αλεξάνδρεια 194 π.Χ.) έζησε κυρίως στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου όπου εργάσθηκε ως βιβλιοθηκάριος στην γνωστή βιβλιοθήκη. Εκεί,  τον 3ο π.Χ. αιώνα, διάβασε σε ένα πάπυρο ότι στις 21 Ιουνίου στα νότια σύνορα της πόλης Συήνης (Ασσουάν), οι στύλοι δεν ρίχνουν καθόλου σκιά και ο ήλιος ανακλάται ακριβώς στο βάθος ενός πηγαδιού.  Ως επιστήμονας, λοιπόν, διερωτήθηκε, εάν συμβαίνει το ίδιο ταυτόχρονα και σε άλλο τόπο πχ. στην Αλεξάνδρεια. Όμως εκεί, κατά την ίδια μέρα και ώρα, οι κατακόρυφοι στύλοι έριχναν σκιά. Σκέφτηκε ότι αν η Γη ήταν επίπεδη, οι κατακόρυφοι στύλοι στις δύο πόλεις θα ήταν παράλληλοι και θα έπρεπε και οι δύο να ρίχνουν σκιά. Αφού, λοιπόν, αυτό δεν συνέβαινε, ο Ερατοσθένης υποστήριξε ότι η επιφάνεια της Γης είναι σφαιρική. Αυτή η παρατήρηση ήταν μεγάλης σημασίας και μπόρεσε ο Ερατοσθένης να προσδιορίσει την ακτίνα της Γης.

Έτσι και οι μαθητές μετρώντας το ύψος ενός  κονταριού καθώς και της σκιάς του στο προαύλιο του σχολείου και στη συνέχεια στο εργαστήριο Πληροφορικής, μπόρεσαν με κατάλληλους υπολογισμούς να υπολογίσουν με πολύ μεγάλη ακρίβεια την ακτίνα της γης.